Λευκή ρετροσπεκτίβα σε φόντο κόκκινο – Γ' Μέρος: Σκοτάδι και φως – Με αφορμή την επαναλειτουργία της Αλκυονίδας και του Studio (3 από 5) – Ταινίες (VIDEO)

Μικρό οδοιπορικό μνήμης μέσα από σινεμά και γεγονότα της ταξικής πάλης που σημάδεψαν τα χρόνια μας

Γ'

Πάμε μωρό μου σινεμά

Μπάμπης Ζαφειράτος

 

 

Πάμε μωρό μου σινεμά
Για Χιούστον Κόπολα ή Ντε Πάλμα
Να ξαναβρούμε το ΠΙΓΚΑΛ
Το ΚΥΨΕΛΑΚΙ και την ΑΛΜΑ

 

Διάλεξε θρίλερ ή νουάρ
Δυο ώρες φυγή και αυταπάτη
Που απ’ τον καθρέφτη κάποιου μπαρ
Ο Μπόγκυ θα μας κλείνει μάτι

 

Γουστάρω πάλι σινεμά
Μελβίλ ή Πέκινπα ή Ραίη
Πάμε μωρό μου στο ΠΑΛΛΑΣ
Στην ΑΕΛΛΩ στο ΜΠΡΟΝΤΓΟΥΑΙΗ

 

Μπροστά στο μαγικό πανί
–Το χέρι σου μες στο δικό μου–
Ζούμε διπλά κάθε σκηνή
Γινόμαστε ήρωες εκτός νόμου

 

Έχουμε χάσει Μπουνιουέλ
Τρυφώ Ντασέν και Τορνατόρε
Παίζονται τώρα στο ΛΙΛΑ
Στο ΒΟΞ στο ΕΚΡΑΝ και στο ΑΜΟΡΕ

 

Μετά από μια στενή επαφή
Που θα ’μαστε πιο λίγο μόνοι
Θα ’ναι γλυκιά η επιστροφή
Στου μέλλοντός μας την οθόνη

 

Free Cinema ή Nouvelle Vague;
Ράις Γκοντάρ ή Μονιτσέλι;
ΑΣΤΥ μωρό μου ή ΟΝΤΕΟΝ
ΝΙΡΒΑΝΑ STUDIO ή ΕΛΛΗ;

 

Δείξε μου πόσο μ’ αγαπάς
Μη μου αρνηθείς σινεμαδάκι
Ας είναι και με happy end
Μα πρέπει να βιαστείς λιγάκι

 

Έλα. Οι Ταβιάνι κι ο Βαντίμ
Ο Παζολίνι ο Κουροσάβα
Μας περιμένουν στο ΦΙΛΙΠ
στο ΑΛΕΞ στο ΑΘΗΝΑΙΟΝ στην ΑΒΑ

 

Πάμε μωρό μου όπου μου πεις
Κι όπου ποθεί η ψυχή σου πάλι
Στα Ιλίσια ή στην Κηφισιά
Στο Φάληρο ή στην Αμφιάλη

 

Χειμερινό ή θερινό;
Αϊζενστάιν ή Ντε Σίκα;
ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ ή ΑΛΦΑΒΙΛ;
ΑΪΝΤΑ ΚΑΡΜΕΝ ή ΑΜΙΚΑ;

 

Θνητοί οι πρωταγωνιστές
Θεοί εμείς απ’ την πλατεία
Και σταυρωμένοι εραστές
Κι επαναστάτες με αιτία

 

Έχει πρεμιέρα με Λουί Μαλ
Ρενέ Λεόνε και Αντονιόνι
Λέγε. ΙΝΤΕΑΛ ή ΕΤΟΥΑΛ;
Στο ΔΑΝΑΟ ή στην ΑΝΕΜΩΝΗ;

 

Πάμε μωρό μου σινεμά
Στου σκοταδιού το αργό ταξίδι
Μετά θα δούμε κριτική
Του Ακτσόγλου και του Ραφαηλίδη

 

Μια αναπαράσταση η ζωή
Πρόβα αόρατου θιάσου
Εσύ να γίνεσαι βροχή
Να πνίγομαι στη αγκαλιά σου

 

Και στην καρδιά μας θ’ αντηχεί
Σαν χαμηλώνουνε τα φώτα
Της Καραΐνδρου η μουσική
Του Μορικόνε και του Ρότα

 

Κι άμα ο κόσμος πάει στραβά
Να δεις πώς θα ’ρχεται στα ίσα
Κι η αγάπη μας παντοτινά
Θα στέκει σαν γιγαντοαφίσα

 

Διώξε τα σύννεφα του χθες
Πάμε μαζί και χαμογέλα
Διάλεξε τ’ όνειρο που θες
Τζίλντα μου Μαίριλυν και Στέλλα

 

…………………………………

 

Έξω το φως είναι απειλή
Σκληρή η σιωπή τα λόγια στείρα
Η πόλη που πυροβολεί
Με σιγαστήρα

 

(1979-2021)

____________

 

Το Πάμε μωρό μου σινεμά, 11στροφο, γράφτηκε από Σεπ. 1979 έως Ιαν. 1980 και πρωτοδημοσιεύτηκε σε αυτή τη Ρετροσπεκτίβα, σαν προοίμιο σε κάθε μια από τις 4 συνέχειές της (17 και 31/12/2014, 7 και 15/1/2015).

Σε αυτή την ολοκληρωμένη 19στροφη μορφή του, με στίχους που για διάφορους λόγους είχανε μείνει εκτός και με άλλους που γράφτηκαν στην πορεία, δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα, στις 28/2/2021: Πάμε μωρό μου σινεμά – Μικρή ελεγεία για τα σινεμά που αγαπήσαμε και θ’ αγαπάμε πάντα, όπου υπάρχει και η  εξελικτική του διαδρομή. Την ίδια μέρα δημοσιεύτηκε και στην Μποτίλια Στον Άνεμο.

Η 11στροφη εκδοχή παραμένει μόνο, και για την... ιστορία, στη συγκεντρωτική σελίδα των περιεχομένων της Ρετροσπεκτίβας.

*

 

Λευκή ρετροσπεκτίβα σε φόντο κόκκινο

(Από την αφήγηση ενός παλιού Αμπελοκηπιώτη)

Γ' Μέρος: Σκοτάδι και φως

Αναφορές

Ενδεικτικά: Η ΑΜΙΚΑ με τις κατσίκες και τον Καραγκιόζη. Οι φυλακές Αβέρωφ και η Ζιζή Μακρή του Πωλ Ελυάρ. Το θ(ρ)ηλυκό, γκονταρικό ΑΛΦΑΒΙΛ Bar-Cinema του Στεργιάκη. Ο Λαμπράκης και ο Πέτρουλας. Οι Αμπελοκηπιώτες πνευματικοί ταγοί του Μιχαλολιάκου, η βομβιστική προϊστορία του και η δική μου σωτηρία από το μακελειό του ΡΕΞ...

 

*

 

Σινεμά:

Αμίκα, Οντεόν, Δαναός 1 και 2, Plaza 1 και 2, Ελυζέ, Φλερύ, Λίνα, Αβέρωφ, Εκράν, (Νέα) Παναθήναια, ΑΛΦΑΒΙΛ Bar-Cinema, Αλάσκα, Ροζικλαίρ, Μόντιαλ, Αρίων, Αθηναϊκόν, Νέα Ελλάς, Αβέρωφ (Κέντρο), Ρεξ, Έλλη 
και
Φυλακές Αβέρωφ
*

Ταινίες:

Άρσεναλ (1929), Αγέλαστος Πέτρα (2000), Χωρίς Ανάσα (1983), Με Κομμένη την Ανάσα (1983), Οι Σύντροφοι (1963), Οι Γενναίοι Του Μπρανκαλεόνε (1966), Τα Χέρια Πάνω Απ' Την πόλη (1963), Κάρμεν (1984), Οι Απέναντι (1981), Οι Επαγγελματίες (1966), Αλφαβίλ (1966), Το Εξπές Των Κατασκόπων (1965), Το Ουράνιο Τόξο (1943)
*
Πρόσωπα:
Λεωνίδας Γεωργιόπουλος (Δαναός), Παναγιώτης Φαρμάκης (Μορφή), Βασίλης Ραφαηλίδης (ο αιρετικός), Οικογένεια Στεργιάκη

 και

Σπύρος Κουριδάκης (Γιατρός), Ζιζή Μακρή (Χαράκτρια), οι ποιητές:

Πωλ Ελυάρ, Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Καραβασίλης. Γιώργος Μανιάτης (συγγραφέας Της Λεγεώνας των ξένων),
οι αθάνατοι: Γρηγόρης Λαμπράκης, Σωτήρης Πέτρουλας, ο Εθνάρχας Τριανταφυλλίδης

 και (δυστυχώς)

Λογγίνος Παξινόπουλος, Τάκης Ιωάννου, Μιχαλολιάκος (ο γνωστός)

*
Α' Μέρος: Αλεξ-ίσφαιροι

Β΄Μέρος: Τα μεροκάματα του Τρόμου

Δ' Μέρος: Κόκκινος Θερισμός

Α', Β', Γ' και Δ' Μέρος:
Ρετροσπεκτίβα (4)

*

Τα μετά Αλκυονίδα και Studio (μ.Α.-S.) σινεμά
(Αν και μπορεί να άνοιξαν ταυτόχρονα, ή λίγο πριν)

Πηγή: Ελληνικός κινηματογράφος "Οι απέναντι" 1981"[34]

Στη Μεσογείων το Οντεόν χειμερινός (1968-'84, θέατρο Πόρτα έκτοτε), πάντα με Α' προβολής ταινίες, και η Αμίκα στην Πανόρμου, στην Πλατεία Αστροναυτών (Βλ. ειδική μνεία).

Πηγή: εφημερίδα "Τα Νέα" 30/09/1968

Πανόρμου και Κηφισιάς ο Δαναός, πλατεία και εξώστης (λιγάκι προβληματικός στις τελευταίες θέσεις, τον προτιμούσαμε όμως στα φοιτητικά μας γιατί 'τανε φτηνότερος, όπως στα περισσότερα εξάλλου σινεμά), πολύ όμορφη, αγαπημένη από το Μάρτη του 1972 μέχρι και τώρα ακόμη, αίθουσα, με Α' προβολής ποιοτικές ταινίες πάντα.

Πηγή φωτό [35]

"Αξιοσημείωτο ήταν ότι αρνήθηκε να παίξει ο Δαναός την «Εμμανουέλα», (σ.Μπ.: την έπαιξε εντέλει το Οντεόν) μία σημαντική εμπορική επιτυχία για τα ελληνικά δεδομένα, γιατί φοβόταν μη θέσει σε κίνδυνο το προφίλ του σινεμά! Με αυτόν τον γνώμονα κινούμαστε μέχρι σήμερα". [ό.π. 34]

Δαναός, Πηγή [36]

Εύφημη μνεία, Δαναός 1

Στον Δαναό έχω χρηματίσει από παλιά "πελάτης", κι όχι μόνο του σινεμά μα και του ομωνύμου καταστήματος στη Μεσογείων στο Χολαργό. Άσε που βρίσκεται κοντά στη γειτονιά μου την παλιά, όπου κι η... παιδική μου φίλη, όπως θα διαπιστώσεις στη συνέχεια.

Πηγή: [ό.π. 36]

Πηγή: [ό.π. 36]

Πηγή: [ό.π. 36]

Από τα λίγα –το μόνο εκτός Αλκυονίδας και STUDIO– που διαθέτει από παλιά, βιβλιοπωλείο και δισκοπωλείο (με soundtrack κυρίως) στο φουαγιέ, ενώ κατά καιρούς φιλοξενεί μικρά ή μεγάλα φεστιβάλ (π.χ. Νύχτες Πρεμιέρας).

Οπλοστάσιο: Εδώ έχουμε δει αυτό το εύγλωττο βουβό αριστούργημα του Ντοβζένκο, ενός από τους μεγάλους λυρικούς και επικούς ποιητές του παγκοσμίου κινηματογράφου, ο οποίος μαζί με τον Αϊζενστάιν και τον Πουντόβκιν απαρτίζουν την –κατά Ραφαηλίδη– τρόικα του κλασικού σοβιετικού κινηματογράφου.

(Προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

(Προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

Μια κριτική παρουσίαση του Άρσεναλ (16/4/2014), με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα του Κιέβου θα βρείτε στην Μποτίλια: 
Ουκρανία: Το Οπλοστάσιο (Άρσεναλ) – Μια σημερινή ταινία του 1929 – Δείτε την από Μποτίλια και καλή Επ-Ανάσταση

Και δυο ακόμα προγράμματα, χαρακτηριστικά των επιλογών του Δαναού.

(Προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

(Προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

Ειδική μνεία, Δαναός 2

Πηγή φωτό [ό.π. 35]

Απ' το '98, μια δεύτερη αίθουσα αμφιθεατρική, μικρή –110 θέσεις–, αλλά ζεστή, συνεχίζει την παράδοση. Τότε μας έλεγε ο εις των Δαναών, παλιός μας γνώριμος, ο Λεωνίδας Γεωργιόπουλος, έκαναν σκέψεις και για τρίτη αίθουσα με τροποποίηση του εξώστη. Μείναν στις σκέψεις, αφού σιγά σιγά πήραν οι αίθουσες να κλείνουν...

Εδώ είδαμε το 2000 (σε 15 μέρες, τρεις φορές) και την πολύτιμη Αγέλαστο Πέτρα του Φίλιππου Κουτσαφτή, που παιζόταν επί τεσσερεισήμισυ μήνες (17 βδομάδες)!

Πηγή φωτό [36α]

Σου στέλνω το τρέιλερ κι ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα με τον "σαλό", τον Παναγιώτη τον Φαρμάκη.

Πηγή φωτό [36α]

Κοντά στον Δαναό

Κι απ' το Γηροκομείο απέναντι, στου Φλόκα το μεγαλοαστικό συγκρότημα, η Πλάζα από το 1969-2008, με 400 θέσεις. Το 2001 έφτιαξε δίπλα και μια αίθουσα μικρή, το Πλάζα 2 με θέσεις 150. Καλές ταινίες πάντα Α' Προβολής, κάποτε και με μεταμεσονύχτια αφιερώματα. Σήμερα LIDL.
 

Φατίχ Ακίν και Ζυλ Ντασαίν

Πίσω ξανά προς τα Ιλίσια:

Στη Μιχαλακοπούλου, το Ελυζέ (χειμερινό), θέατρο τώρα, το ομώνυμο.

Φλερύ. Και στα γκρεμίσματα (Πηγή: Ε.Κ.Κ.Ε., δεκαετία 90)

Κι ακόμα ένα: Το νεότερο θερινό Φλερύ (1969-'93), εις μνήμη του άλλου του παλιού (βλ. στο Α' Μέρος: Αλεξ-ίσφαιροι) –γι αυτό του είχα αδυναμία–, σε μια ανηφόρα (νόμιζες πως ήσουν σε ταράτσα), όαση ανάμεσα στους τοίχους. Αιωνία η μνήμη και των δυο τους.

Τελευταία μας εκεί σινε-ανάμνηση το Χωρίς Ανάσα (1983), του Τζιμ Μακ Μπράιντ με Βαλερί Καπρίνσκι - Ρίτσαρντ Γκηρ στα ωραία τους, καλή ροκ εκδοχή του μυθικού Με Κομμένη την Ανάσα (1960), της αγίας τριάδας του γαλλικού σινεμά: Γκοντάρ, Τρυφώ-Σαμπρόλ στο σενάριο, με Μπεμπέλ, τζην Σήμπεργκ.

Επιστροφή στη Λεωφόρο

Στο δρόμο του Αντικαρκινικού στον Άγιο Σάββα (Δημητσάνας, μετά την Κεδρηνού), η Λίνα. Ξεκίνησε με τσόντα, ένα φεγγάρι έπαιξε Αγγελόπουλο κι Αϊζενστάιν και Ντοβζένκο με το Άρσεναλ, παρακαλώ (πριν απ' το Δαναό, που λέγαμε πιο πάνω, ή ταυτόχρονα; θα σε γελάσω· ώσπου να βρω, κομμάτι δύσκολο, την ημερομηνία του προγράμματός μου) κι έπειτα σταθερά, μέχρι που έκλεισε (σαν... θηλυκό), sex cinema, αφού και ως γνωστόν η πρώτη αγάπη είναι κι η τελευταία! Μπορεί και να σταμάτησε τα ρώσικα, λόγω του... γείτονά της, του Λογγίνου, που έμενε πιο κάτω. (Βλ. στη συνέχεια).

Αβέρωφ, θερινό. Πρώτη παράλληλος της Αλεξάνδρας και δυο στενά μετά την Αρζεντίνα. Το όνομά του το "πήρε" απ' τη γειτνίασή του με τις φυλακές, αλλά και με το ΑΒ(έρωφ) που το κατέτασσε ψηλά στις λίστες των εφημερίδων· την πρωτοκαθεδρία την κρατάει πάντα η Ααβόρα.

Ημερ. λήψης: 27/05/2008

Εκράν, απ' το ΄69, διατηρητέο πλέον, ευτυχώς, που το τραγούδησε κι η Νικολακοπούλου (μετά από μένα, φυσικά), από τ' αγαπημένα σινεμά, πάντα καλές ταινίες, με ιδιαίτερη προτίμηση στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, όπως φαίνεται κι από το πρόγραμμα που ακολουθεί, με  Μονιτσέλι, Σύντροφους (1963) με Μαρτσέλο Μαστρογιάννι (από τους καλύτερους ρόλους του), Ανί Ζιραντώ, Μπερνάρ Μπλιε, Φρανσουά Περιέ, Ρενάτο Σαλβατόρι, Φόλκο Λούλι –τον... γνωστό μας από το Μεροκάματο του Τρόμου, Β' Μέρος– και 3 ταινίες προσεχώς, όπου και οι 4 είναι υπέροχες!

 

(Προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

 

(Προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

Εύφημη μνεία ΕΚΡΑΝ

Γουστάρω πάλι σινεμά

Τρυφώ, Ντασσέν ή Τορνατόρε

Πάμε μωρό μου στο ΛΙΛΑ

Στο ΒΟΞ στο ΕΚΡΑΝ ή στο ΑΜΟΡΕ

Οι Σύντροφοι με δυο λόγια:

Ο καθοδηγητής Μαστρογιάννι θα οργανώσει σε απεργία διαρκείας τούς σε απάνθρωπες συνθήκες εργαζόμενους Τορινέζικης υφαντουργίας (τέλος προπερασμένου αιώνα), που μετά από σοβαρό εργατικό ατύχημα έχουν ξεσηκωθεί με αίτημα την κατά μία ώρα μείωση του εξαντλητικού 13ωρου τους, εις μάτην. Η απεργία διαρκείας, τα τρένα με τους απεργοσπάστες, η σύγκρουση μαζί τους, η φυσική κόπωση, ο εμψυχωτής Μαστρογιάννι, η απόπειρα κατάληψης της φάμπρικας, οι οπλισμένοι μπάτσοι των αφεντικών... 

Η αγωνία και ο αγώνας της εργατικής τάξης σε μια ταινία διαχρονική. Από τη φάμπρικα του προπερασμένου αιώνα μέχρι το Non Omnis Moriar των χαλυβουργών του Μάνεση, σαν να μην πέρασε μια ώρα!...

Ειδική μνεία Μονιτσέλι

Πάμε κι απόψε σινεμά

Μελβίλ, Λεόνε, ή Μονιτσέλι

Θέλεις μωρό μου ODEON

ΝΙΡΒΑΝΑ, STUDIO ή ΕΛΛΗ;

Ο Μάριο Μονιτσέλι (1915-2010) των 110 ταινιών (41 μόνο σενάριο) και των μεγάλων επιτυχιών: Ο μεγάλος πόλεμος (1959) με Βιτόριο Γκάσμαν, Αλμπέρτο Σόρντι, Συλβάνα Μάγκανο, σε μια δραματική κωμωδία (ή κωμικό δράμα;)· Ο κλέψας του κλέψαντος (εεε!...) με Τοτό, Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Βιτόριο Γκάσμαν, Ρενάτο Σαλβατόρι, Κλαούντια Καρντινάλε (1958)·

 Οι γενναίοι του Μπρανκαλεόνε (1966) με Βιτόριο Γκάσμαν, Τζαν Μαρία Βπολοντέ, Φόλκο Λούλι (πάλι), στη βλάστημη σάτιρα της εκκλησίας· Το κορίτσι με το πιστόλι (1968) και την εξεγερμένη παρθένα Μόνικα Βίτι· Θέλουμε τους συνταγματάρχες (1973) με τον Ούγκο Τονιάτσι και τη... δική μας "εθνοσωτήριο"· Έλα στο σπίτι να γνωρίσεις τη γυναίκα μου (1974) με τον Ούγκο Τονιάτσι και την κατά 30 χρόνια μικρότερή του καλλονή Ορνέλα Μούτι· Οι εντιμότατοι φίλοι μου (1975) με την παλιοπαρέα των Ούγκο Τονιάτσι, Φιλίπ Νουαρέ, Γκαστόν Μοσκίν, Μπερνάρ Μπλιέ, Όλγα Καρλάτου· Μοντέρνα Τέρατα (1978, Σ-σκ: Ντίνο Ρίζι, Έτορε Σκόλα), μαύρη κωμωδία με Ούγκο Τονιάτσι, Αλμπέρτο Σόρντι, Βιτόρι Γκάσμαν, Ορνέλα Μούτι, Γιώργο Βογιατζή· Ο ανθρωπάκος (1977) με Αλμπέρτο Σόρντι, Σέλεϊ Γουίντερς, σε μια ιστορία μικροαστικής τρομοκρατίας...

Μπράνκα - Μπράνκα - Μπράνκα... Λεόν -Λεόν -Λεόν!

ΠΡΟΣΕΧΩΣ στο ΕΚΡΑΝ

–ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑΝ:

O Μελβίλ της Δεύτερης Πνοής, του 1966 (θα τον βρούμε στο Ε΄Μέρος, σύντομα)

–ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗΝ:

Ο πολιτικός Φραντζέσκο Ρόζι, 1922-2015 (πέθανε στις 10 Ιανουαρίου, 3 μόλις μέρες μετά το παρόν Γ' Μέρος), της –κατά Ραφαηλίδη– διαλεκτικής μεθοδολογίας, με Τα χέρια πάνω απ' την πόλη (1963) και τον Ροντ Στάιγκερ σε μια μεγάλη του στιγμή, στην καλύτερη, πιστεύουμε ταινία του –την πρωτοείδαμε στο STUDIO της Τρικόρφων (Δ' Μέρος της Ρετροσπεκτίβας).

Βοηθός του Βισκόντι αρχικά με τον αγαπημένο του Τζιαν Μαρία Βολοντέ, μόνιμο σχεδόν πρωταγωνιστή στις περισσότερες ταινίες: Τζουλιάνο ο Αρχιληστής (1962), Αργυρή Άρκτος Φεστιβάλ Βερολίνου (και αυτό από το STUDIO).

Υπόθεση Ματέι (1972), Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ Καννών, με Τζιαν Μαρία Βολοντέ (ο ανεξιχνίαστος θάνατος του προέδρου του Ιταλικού Οργανισμού Πετρελαίου -ΟΠΕΚ, που ξεκίνησε από εργάτης)· Λάκυ Λουτσιάνο (1973) –ο Νονός των Νονών– με Ροντ Στάιγκερ και Βολοντέ ξανά· Δολοφονίες Διακεκριμένων (1975) με Λίνο Βεντούρα, Φερνάντο Ρέι, Μαξ Φον Σίντοφ, Τίνα Ωμόν, Σαρλ Βανέλ, Ρενάτο Σαλβατότι (δολοφονίες δικαστών από το παρακράτος της γείτονος Ιταλίας).

Ο Χριστός στμάτησε στο Έμπολι (1979) πάλι ο Βολοντέ με την Ειρήνη Παπά και τον Σταύρο Τορνέ [μεταφορά του πολυβιαβασμένου βιβλίου (1943-1944) του γιατρού, ζωγράφου και αγωνιστή κομμουνιστή Κάρλο Λέβι –το έχουμε διαβάσει σε μια πολύ καλή μετάφραση (1957), μιας άλλης Παπά, της δικής μας, της Ρίτας Μπούμη-Παπά]· Το Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου (1987) με Βολοντέ βεβαίως, Παπά, Ορνέλα Μούτι, Λουτσία Μποζέ, Ρούπερτ Έβερετ, Άντονι (ο γιος του Αλαίν) Ντελόν, στο γνωστό μυθιστόρημα του Μάρκες, σε μια κατά την άποψή μου, πολύ καλή μεταφορά.

Η Κάρμεν (1984) με Τζούλια Μιχένες Τζόνσον και Πλάσιντο Ντομίνγκο.

Την προηγούμενη χρονιά (1983) υπάρχουν δυο ακόμη Κάρμεν: Όνομα Κάρμεν του Γκοντάρ με την Μαρούσκα Ντέτμερς, και Κάρμεν του Kάρλος Σάουρα (η καλύτερη πιστεύω) με Αντόνιο Γκάντες, Λάουρα Ντελ Σολ.

Υπάρχει και μια πιο πρόσφατη Κάρμεν του 2003, όπου o 77χρονος τότε Βιθέντε Αράντα αφηγείται το μύθο της φλογερής Ανδαλουσιάνας-Τσιγγάνας, κινηματογραφώντας την πανέμορφη Παθ Βέγκα στην πιο ερωτική μεταφορά αυτού του φλεγόμενου ερωτικού συμβόλου.

Αυτήν δεν την πρόλαβε ο Ραφαηλίδης...

«Μιλώντας για την Κάρμεν του Ρόζι –γράφει ο Ραφαηλίδης (Έθνος, 17-2-1985)– είναι μια καλή ευκαιρία να δούμε το "μύθο Κάρμεν" στην αρχική του μορφή, αυτήν που επεξεργάστηκε ο Προσπέρ Μεριμέ (1803-1870), που δημιούργησε το μύθο, και επέβαλε σε πλατύτερες μάζες ένας άλλος Γάλλος, ο Ζωρζ Μπιζέ (1838-1875). [...] Η Κάρμεν– είναι ένας μύθος που διαρκεί και μια πρόταση ζωής που δεν ξεχάστηκε, κι ας τη θάψαν κάτω απ' τα ταμπού και τις ποικίλες απαγορεύσεις, που θέτουν σε διαρκή διωγμό το συναίσθημα και, κυρίως, το ακόμα πιο επίφοβο ένστικτο. Δεν είναι τυχαίο που ο Νίτσε πρότεινε αυτήν ακριβώς τη λαϊκή όπερα σαν το "σωστό αντίδοτο" στο βαγκνερισμό, την εποχή που, χολωμένος απ' τη ρήξη του με το μεγάλο φίλο του τον Βάγκνερ, προσπαθούσε να αποκαταστήσει τη χαμένη αξιοπρέπεια του Διονύσου που φαινόταν κατά κράτος νικημένος απ' τον Απόλλωνα.

»Η Κάρμεν είναι, πράγματι, μια όπερα –κι ένας μύθος– κατ' εξοχήν διονυσιακή. [...] Η Κάρμεν δεν θα μπορούσε να είναι βόρεια. Όχι γιατί οι βόρειες είναι "ψυχρές", σύμφωνα με το γνωστό μύθο, αλλά γιατί στο Βορρά είναι που μετανάστευσε κυρίως ο ελληνικός Λόγος, ο Απόλλωνας, αφήνοντας στο "πόδι" του ένα μέθυσο και παραπαίοντα Διόνυσο, ευτελές και εκπεσμένο κακέκτυπο του παλιού βαρβάτου Διόνυσου που λάτρεψε ο Νίτσε. [...] Ο Ρόζι δεν έχει προσωπική άποψη ούτε για την Κάρμεν ούτε για την Κάρμεν. Περιορίζεται σε μια εικονογράφηση της όπερας και αφήνει το μύθο της Καρμεντσίτα να λειτουργήσει διά της όπερας, και καθόλου διά του κινηματογράφου. Και κάνει πολύ καλά. Γιατί έτσι μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα το "μύθο Κάρμεν"».

Λεξικό Ταινιών, τ. Β’ (Αιγόκερως, 2003, σ. 209, 210, 211)

Εύφημη μνεία: Τα χέρια πάνω απ' την πόλη

Με δυο λόγια: Ο κτηματομεσίτης του Ροντ Στάιγκερ για να κατακτήσει την πόλη και να γίνει ο κύριος Personville (βλ. Δ΄Μέρος: Κόκκινος Θερισμός) αποφασίζει να ελέγξει τον Δήμο, κατεβαίνοντας με το δεξιό ας πούμε κόμμα, το οποίο όμως θα εγκαταλείψει στο παρά πέντε, προβλέποντας πανωλεθρία του, για να στρατευθεί με το αντίπαλο κεντρώο. Εργολάβοι, πολιτικοί, τοπικοί άρχοντες, μαφιόζοι, σε ρόλους που μπερδεύονται και αλληλοσυμπληρώνονται, γκρεμίζουν την πόλη (η Νάπολη, που αναφέρεται μια και μοναδική φορά, χρησιμεύει απλώς σαν φυσικό σκηνικό) κατεδαφίζουν την Ιταλία και ισοπεδώνουν ζωές, κάτω από τις ερπύστριες του καπιταληστρικού κέρδους, με την ισχύ των βομβών ενός γιγάντιου ιμπεριαλιστικού μηχανισμού.

Σημείωση -1 (ιταλική): Ένα χρόνο νωρίτερα, 1962, ένας άλλος μεγάλος κτηματομεσίτης, επωφελούμενος από την ραγδαία οικοδομική έξαρση, ιδρύει στο Μιλάνο την πρώτη του κατασκευαστική εταιρεία την «Εντιλνόρντ», και οικοδομεί τον μεγάλο μύθο της σύγχρονης ιταλικής πολιτικής σκηνής. Και το όνομα αυτού: Σίλβιο Μπερλουσκόνι [36β].

1953. Τα Έργα και αι Ημέραι ενός άσημου Σερραίου, Υπουργού Δημοσίων Έργων, έχουν ήδη αρχίσει. Το ξήλωμα του τραμ στην Πατησίων, έξω από το Ρόζικλαιρ και την Αλάσκα. Πηγή

Σημείωση -2 (ελληνική εκδοχή): Ακριβώς την περίοδο αυτή δεκαετία του '60, στη γειτονική Ελλάδα, ένας πρώην άσημος υπουργός δημοσίων έργων, δημιουργεί το θαύμα της αντιπαροχής και οικοδομεί το μύθο του Εθνάρχα! (Βλ. και Παναθήναια: Β' Μέρος: Τα Μεροκάματα του Τρόμου).

*

ΠΡΟΣΕΧΩΣ στο ΕΚΡΑΝ  (συνέχεια)

–ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΝ:

Βενετία 2001

Ο Ερίκ Ρομέρ (1920-2010) με τους ακαταπαύστως ομιλούντες (και ποτέ φλυαρούντες) ήρωες του: Μια νύχτα με τη Μοντ (1969), με τον Tρεντινιάν ανάμεσα στη Mοντ του τίτλου και τη μέλλουσα σύζυγο· Το Γόνατο της Κλαίρης (1970) με τον Ζαν Κλωντ Μπριαλύ σε μια διαδρομή από την αρραβωνιαστικιά του μέχρι το εκπληκτικής τελειότητας γόνατο την Κλαίρη με ανδιάμεσους (συν)αισθηματικούς σταθμούς· Ο έρωτας το απόγευμα (1972), Η Γυναίκα του αεροπόρου (1980) –ο ήρωας σε μια μπερδεμένη διαδρομή μπρος πίσω από την αγαπημένη του ανελεύθερη και μπερδεμένη επίσης φεμινίστρια, στη θηλυκή "φωτισμένη" όπως και τ' ονομά της Λουσί– από τη σειρά Κωμωδίες και Παροιμίες, όπου περιλαμβάνονται ακόμα Ο Τέλειος γάμος (1982), Η Πολίν στην πλαζ (1983), Nύχτες με πανσέληνο (1984) με την "απελευθερωμένη" Πασκάλ Οζιέ να πηδάει από το ένα αγόρι στο άλλο, σε μια κριτική της περίφημης αστικής ηθικής, Η Πράσινη αχτίδα (1986) με Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας, και Ο φίλος της φίλης μου (1987). Τελευταία ταινία του ο Τριπλός Πράκτορας (2003) με την αισθαντική και ταλαντούχα Κατερίνα Διδασκάλου.

Το 2001 ο Ρομέρ τιμήθηκε για το έργο του με τον Χρυσό Λέοντας του Φεστιβάλ Βενετίας.

Τριπλός Πράκτορας (2003)

Ό,τι περίσσεψε απ' τον Εθνάρχα

(Νέα) Παναθήναια, στο οικόπεδο που περίσσεψε απ' των παλιών Παναθηναίων την αντιπαροχή· κι αυτό διατηρητέο, για να θυμίζει το είδωλο του Τσίπρα. (Βλέπε σε Παναθήναια –με Ααβόρα και Αρζεντίνα επίσης: Β' Μέρος: Τα Μεροκάματα του Τρόμου).

Ημερ. λήψης: 5/6/2014

Εύφημη μνεία, Αλφαβίλ:

Και τελευταίο, μα από τα πρώτα στην καρδιά μου, εδώ στη Λεωφόρο (Μαυρομιχάλη 168) δίπλα σχεδόν στα Παναθήναια (στο 165 αυτά), το ένδοξο, αν και πολύ κατοπινό (1986-2008), το σινεμά (παντός καιρού) των θρυλικών Στεργιάκηδων, το ΑΛΦΑΒΙΛ Bar-Cinema –αναφορά στη θ(ρ)ηλυκή γκονταρική Alphaville (βλ. πιο κάτω)– στη θέση των άσημων προγόνων του, της Φλώρας (1967-1980) και του PLAY BOY ('80-'86), που πλέον μόνο μαζί του αναφέρονται, αφού η φήμη του επισκίασε εκείνα.

Ημερ. λήψης: 19/11/2013

Βλέπε το ειδικό από Μποτίλια αφιέρωμα: 3 μπομπίνες την ημέρα, το γιατρό τον κάνουν πέρα: ΤΑΙΝΙΟΡΑΜΑ 2014 (34+9 φωτό) – Αλφαβίλ & Άστυ – Και ένα επίμετρο Ιστορικής Μνήμης, αλλά και την αναφορά στο Δ' Μέρος της Ρετροσπεκτίβας, με αφορμή την επαναλειτουργία του Studio, αφού εκεί, από το 1994 μέχρι το 2001, οικοδεσπότες ήταν ο πατήρ και οι υιοί Στεργιάκη, με το καλό τους πνεύμα την Ελένη.

Πρόγραμμα ταινιών της περιόδου 1996-1997
για τους κινηματογράφους ART-STUDIO και ΑΛΦΑΒΙΛ Bar-Cinema
με το σημείωμα του Γιώργου Στεργιάκη για τα 6 χρόνια ΑΜΑ.
Mυστικά και Ψέμματα του Μάικ Λη, Χαμένη Λεωφόρος του Ντέηβιντ Λυντς, Εκλεκτικές συγγένιες των αδελφών Ταβιάνι,
Η Υπόσχεση των αδελφών Νταρντέν, Οι Δολοφόνοι του Ματιέ Κασοβίτς...
(Προσωπικό αρχείο Μποτίλιας)

*

Εύφημη μνεία, Αμίκα:

Θα μου επιτρέψεις όμως στο σημείο αυτό, πριν μπούμε στην ενήλικη ζωή μας, μια ειδική αναφορά για τη μικρή μου Αμίκα: Πανόρμου και Καρύστου, απέναντι από το ΜΕΤΡΟ, εδώ όπου σήμερα υψώνεται –για να ριμάρει τέλεια μαζί της– το κτήριο του ΙΚΑ!
 
Άσημο θερινό, με Β' προβολής ταινίες. Διάσημο έγινε με τους Απέναντι, 1981 –εδώ ήρθε με την Μπρόγιερ σινεμά η Λιβανού και φεύγει σφαίρα ο Ρέτσος να τη δει (βίντεο, 1:04:45 - 1:06:30). Αυτή τη μέρα παίζει τους Ζαβολιάρηδες (1958) του Μαρσέλ Καρνέ [37], παλιού μας γνώριμου –τι σύμπτωση!– του Λιμανιού των Αποκλήρων (Α΄Μέρος: Αλεξ-ίσφαιροι).

Άσημο μεν για τους πολλούς, αλλά πολύ σημαντικό για εμένα αφού:
Πρώτον, στο μικρό, ομοίως άσημο αδιέξοδο δρομάκι (Τσαγκαράδας), πίσω απ' την κατοπινή καμπίνα προβολής, ήταν το σπίτι που γεννήθηκα και πέρασα τα 16 πρώτα χρόνια της ζωής μου.

Και δεύτερον, εκεί, μέσα στο... στάβλο που στάβλιζε δυο-τρεις κατσίκες η νονά μου, έστηνα έναν πρόχειρο μπερντέ και, με δυο βοηθούς για τα κεριά, έπαιζα Καραγκιόζη· μια εικοσάρα τρύπια το εισιτήριο, με χίλιες τρύπες –κατακαμένη απ' τα κεριά– της μάνας μου την προίκα.

Με κυνηγούν μ' αυτό το σινεμά οι ρίμες και οι ρύμες...

Δίπλα απ' την Αμίκα πέρασε η Πανόρμου. Αριστερά το γήπεδο της Πέρα-Κλούπ που αμολάγαμε αετό τις Καθαροδευτέρες (σήμερα σχολικό συγκρότημα). Μπροστά κι αριστερά μετά την κάθετη Λαρίσης, διακρίνεται ο... μελλοντικός σταθμός "Πανόρμου" του Μετρό. Και δεξιά (κάτω απ' τα κάγκελα) το οικόπεδο της Αμίκας. Πηγή φωτό [38]

 

Χειμερινό ή θερινο;

Αϊζενστάιν ή Ντε Σίκα;

ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ ή ΑΛΦΑΒΙΛ;

ΑΛΑΜΠΡΑ, ΚΑΡΜΕΝ ή ΑΜΙΚΑ;

Και δεν είναι μόνο για τη ρίμα. Κάποια φεγγάρια η Αλκυονίς μάς προσκαλούσε και κατακαλόκαιρο.

Στη γειτονιά μας ή σε ρώσικο; Ιδού το δίλημμα!

Φυλακές Αβέρωφ: Γκρεμίζοντας μια φυλακή, φτιάχνεις ένα δικαστήριο.
«Ξέροντας ωστόσο με βεβαιότητα πως υπάρχουν / πολλοί τοίχοι πίσω απ' τους τοίχους / και πολλοί ουρανοί πάνω απ' τους τοίχους...»
(Γ. Ρίτσος, Το Δέντρο της φυλακής και οι Γυναίκες)

Ειδική μνεία Αβέρωφ (φυλακές):

Από το 1970 κι έπειτα μ' έχουν στοιχειώσει αυτές οι φυλακές.
Εδώ έμεινε τρία χρόνια ο συμμάθητής μου ο Σπύρος Κουριδάκης [39].
Απ' τον Απρίλη του '67 δεν ξαναφάνηκε στην τάξη. Τον πιάσαν στα Ιλίσια την ώρα που ετοιμαζόταν να τυπώσει προκηρύξεις... Έκανε 3 χρόνια φυλακή... 

Συναντηθήκαμε σε φίλους μας το '70, ότι είχε αποφυλακιστεί. 

«Σ' έβλεπα τακτικά –μου λέει– στην Αλεξάνδρας, να περνάς. Σου φώναζα κάθε φορά, μα εσύ δεν άκουγες... Και πάντα κοίταζες προς την κατεύθυνσή μου».
Ναι, κοίταζα (κάτω, κατά την Λουκάρεως, στο πλάι των φυλακών) πάντα ανηφορίζοντας στην Αλεξάνδρας –το δρομολόγιό μου από 'κει ήταν συχνό, απ' το τυπογραφείο που δούλευα στου Γκύζη–, αλλά δεν έτυχε ποτέ να διασταυρωθούν τα βλέμματά μας...

Πώς έγινε και βρέθηκα
μακριά απ’ της φυλακής σου τα σινιάλα.
Πρόδωσα φίλους
τη στάχτη άφησα εντός μου να σταλάξει.
Αν θα μ' ακούσεις
είναι που θα μιλάω με τους ίσκιους.
Εδώ.
Ποντισμένος κι ακίνητος.
Μια σημαδούρα
στη μέση του φόνου.

Μπ. Ζαφειράτος, Άδεντρες Πλατείες

Ο Φοίνικας της Ζιζής Μακρή (1924-2014) από τις Φυλακές Αβέρωφ [40]

*

Αλκυονίδας εποχή, 1969
και Στούντιο, 1967
ή
Το σκοτάδι, το φως και η ποίηση

1967. Συμπίπτει με ένα τέλος και μια καινούργια αρχή.

Τέλος της σχολικής ζωής μας.

ΔΕΣΠΑ: Διοικούσα Επιτροπή Συλλόγων Πανεπιστημίου Αθήνας Πηγή φωτό [41]

 

Ωστόσο έχει προηγηθεί η πρόωρη πολιτικοποίησή μας το '60-'62, με τη μεγάλη απεργία των οικοδόμων [42] και τα γιγαντιαία συλλαλητήρια. 114 - 15%· κι ας μην ξέραμε καλά καλά τι σήμαιναν.

Μα κάτι τα μεγαλύτερα γειτονόπουλα που φώτιζαν τις νύχτες μας με τον τεράστιο φλεγόμενο αριθμό ψηλά στα Τουρκοβούνια κι οι αστυνόμοι που έτρεχαν λαχανιασμένοι σαν σκυλιά για να τους πιάσουν, κάτι τα δυο πλευρά σπασμένα του πατέρα μας, μάθαμε γρήγορα...

Πηγή φωτό [43]

 

Πηγή φωτό [ό.π. 41]

Αμπελόκηποι, στο "γηπεδάκι", απέναντι απ' το Γενικό Χημείου του Κράτους (οδός Τσόχα, δίπλα στο Υπ. Τουρισμού), στοιχημένοι από τους μεγαλύτερους κάναμε την πρώτη μας κοπάνα και κατεβήκαμε στην πρώτη μας πορεία. Κοπάνα για την πορεία ή πορεία για την κοπάνα; Τότε ήταν που ξαναβαφτιστήκαμε από την Πυροσβεστική και κλάψαμε στα πρώτα δακρυγόνα...

Πηγή: Ελληνικός κινηματογράφος

Κι ύστερα, μεγαλώνοντας γνωρίζουμε σιγά σιγά και τα "κακόφημα" τα σινεμά του Κέντρου: Αλάσκα, Ροζικλαίρ στην Πατησίων, στην Πανεπιστημίου το Μόντιαλ, με τα περίφημα μπιλιάρδα από πάνω –περνάγαμε να δούμε τον φοβερό πρωταθλητή, τον μάγο Σεϊμένη, γι αυτό και μας γοήτευσε διπλά το έργο που λέγαμε του Ρόσσεν (Α' Μέρος)· μα ο Κόσμος όπως και για τον "γρήγορο Έντυ" δεν ήταν φαίνεται δικός μας. Τέλος, Αρίων, Αθηναϊκόν, Νέα Ελλάς (δεν το έχουμε προλάβει) και το άλλο το Αβέρωφ –αυτά στο Δημαρχείο πέριξ.

Ο άνθρωπος που κουβαλάει το φέρετρό του

Μαζί με το πιο μεγαλόπρεπο –στο όνομα μα όχι και στη χάρη– Ρεξ, στην τελευταία τάξη τα επισκεπτόμαστε σε καμιά δευτεριάτικη κοπάνα. Όλα από πρωίας και με έργα δύο. Βέβαια οι ταινίες κράταγαν λιγότερο από 4 ώρες, αφού (όπως κι εσύ το ξέρεις, άλλωστε) σ' αυτά τα σινεμά τις "τρέχανε" (έως πολύ) για να προλάβουνε το πρόγραμμα, αλλιώς δεν θα μας έπαιρνε ούτε η... ενισχυτική διδασκαλία.

Ξέφυγα πάλι θα μου πεις, μα σαν καλός Αμπελοκηπιώτης δεν ήταν δυνατόν να μην περάσω από 'δω. Άσε που έχω μια από τις καθοριστικές μου σινε-αναμνήσεις, όπως θα διαπιστώσεις ακολούθως. 

Κι αυτός κυρίως ο λόγος που τα μνημονεύω όλα μαζί. Πάνε πακέτο!

Εύφημη μνεία από τα πρωινάδικα. Με 3(!!!) ταινίες στην Αλάσκα

1967. Μάης; Ιούνης;... Η χούντα είναι γεγονός. Μια πρωινή μας δευτεριάτικη κοπάνα με Κλαούντια Καρντινάλε εις διπλούν, αμφότερες του '66.

1. Οι Επαγγελματίες, όπου ένας λεφτάς καθήκης Τεξανός μισθώνει τον Λη Μάρβιν (αλησμόνητη η θανατερή ατάκα του στο τέλος) παρέα με τον Μπαρτ (με "τ" ετούτη τη φορά) Λάνκαστερ στο Μεξικό, να φέρουν πίσω τη γυναίκα του (Κλαούντια) –"Όμορφη, φοβερή γυναίκα (θα πει κάποια στιγμή ο Μπαρτ). Σκληρή για να σε σκοτώσει και τρυφερή για να σε αλλάξει"–, που την έχει "απαγάγει" ο λοχαγός (Τζακ Πάλανς) από τον στρατό του Βίλλα και του Ζαπάτα, εκεί όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν μόνο γι' αυτό που πιστεύουν: Για την επανάσταση.

VIVA VILLA. Η πρώτη σκηνή της ταινίας

"Χωρίς αγάπη, χωρίς αγώνα δεν είμαστε τίποτα. Μένουμε γιατί πιστεύουμε, φεύγουμε γιατί απογοητευόμαστε, ξαναγυρνάμε γιατί χαθήκαμε, πεθαίνουμε γιατί δεσμευτήκαμε", λέει κάποια στιγμή ο επαναστάτης Τζακ Πάλανς στον αμοραλιστή, πλην αισθηματία, μισθοφόρο Μπαρτ Λάνκαστερ.

Κι ένα φινάλε αλησμόνητο, όπου απαγωγέας ουσιαστικά δεν είναι ο λοχαγός του Βίλλα, αλλά ο... "άντρας" της Μαρίας, ο καθήκης ο λεφτάς (όπως συμβαίνει από 'ξανέκαθεν), ο οποίος βρίζοντας μπάσταρδο τον Λη Μάρβιν θα λάβει την πληρωμένη του απάντηση, που είναι και η κορυφαία (όπως προείπαμε) ατάκα της ταινίας: "Μάλιστα κύριε. Ένα ατύχημα στη γέννα μου... Αλλά εσείς, κύριε... είστε αυτοδημιούργητος".

Και οι Επαγγελματίες, καλπάζοντας, πίσω από το ζευγάρι του λοχαγού και της Μαρίας, "ξαναγυρνάνε", παίρνοντας το δρόμο της επανάστασης...

2. Το Εξπρές των Κατασκόπων –δεν χάνεις και τίποτα αν το χάσεις– του Φίλιπ Νταν, ενός μέτριου σκηνοθέτη, αλλά πολύ καλού σεναριογράφου, πρωτότυπων εποχής –Ο Χιτών, Δαυίδ και Βηθσαβέε ή Βηθσεβά, Ο Δημήτριος και οι Μονομάχοι– και διασκευασμένων –Ο Αιγύπτιος του Μίκα Βαλτάρι, Αγωνία και Έκσταση του Ίρβιν Στόουν, Ο Τελευταίος των Μοϊκανών του Τζαίημς Φένιμορ Κούπερ· γι' αυτήν την τελευταία ταινία τον αναφέρω, αλλά και για την... ιστορία.

Μπαίνοντας λοιπόν –'ξωκείλαμε πάλι, αλλά δεν είναι "άνευ", όπως θα διαπιστώσεις οσονούπω– έχουμε χάσει κάτι λίγο από την επανάσταση, κι έπρεπε –γιατί έτσι έπρεπε– να περιμένουμε να δούμε και τα "γράμματα".

Ο Εντυ Κωνσταντίν - Λέμμυ Κώσιον

Ο Λέμμυ Κώσιον - Εντυ Κωνσταντίν 
Πηγή φωτό [44]

3. Αλφαβίλ –Αντί όμως της έγχρωμης... Κλαούντιας πέφτουμε στην τρίτη ταινία της ημέρας με την πανέμορφη, μελαχροινή επίσης, ασπρόμαυρη κι αισθαντική Άνα Καρίνα, το κορίτσι με τα γατίσια μάτια (απολαύστε την εδώ στα τρέιλερ για το: Ζούσε τη ζωή της και το Όλα πάνε καλά) του Γκοντάρ, με Έντυ Κωνσταντίν, γνώριμό μας μέχρι τότε από b-movies με τον Λέμμυ Κώσιον (ήρωας του Πήτερ Τσέινι, δημοφιλής και από τη ΜΑΣΚΑ του Απόστολου Μαγγανάρη), να παίζει τον... κινηματογραφικό εαυτό του στην απρόσμενη για τα δεδομένα (μας) και για την εποχή (μας) ταινία επιστημονικής και ποιητικής φαντασίας, Alphaville, une étrange aventure de Lemmy Caution (1965), ή Alphaville σκέτο (ελλ. τίτλος: Λέμμυ Κώσιον εναντίον Α-60). Χρυσή Άρκτος Φεστιβάλ βερολίνου.

Με δυο λόγια:
Το έτος 1984 η φανταστική Αλφαβίλ και οι κάτοικοί της ελέγχονται από έναν ψυχρό υπολογιστή, τον Alpha-60, που θα νικηθεί από την ερωτευμένη με τον Λέμμυ κόρη τού κομπιουτερά Φρανκενστάιν, χαρη στην αγαπημένη της ποιητική συλλογή Πρωτεύουσα της θλίψης (1926) του Πωλ Ελυάρ (1895-1952).

Ο έρωτας νικάει το δικτάτορα.

Κι η ποίηση. Η μόνη δύναμη που μπορεί και «μεταμορφώνει το σκοτάδι σε φως», όπως θα πει κάποια στιγμή ο Λέμμυ.

Καλοκαίρι του 1949, Ελεύθερη Ελλάδα. Ο Πωλ Ελυάρ ανάμεσα στους μαχητές του ΔΣΕ [45]. Τρία χρόνια αργότερα πεθαίνει από καρδιακή προσβολή. Νέος, όπως κι η ποίησή του.

Κι όπως το "ξανακούσαμε" λίγο αργότερα, το 1971, στα ποιήματα του Ελυάρ, απ' τη μετάρφαση του φίλου μας  –του νικημένου απ' τον καρκίνο– Γιώργου Καραβασίλη, 1949-2004 (στα 57 έφυγ' ο Ελυάρ και στα 55 ο Γιώργης):

Ο θάμνος όπου το Θηρίο επαληθεύεται
Η μάχη όπου το κτήνος διαψεύδεται
[...] 
Η νύχτα όπου ο άνθρωπος υποδουλώνεται
Η νύχτα όπου ο άνθρωπος λυτρώνεται
Η νύχτα όπου ο άνθρωπος φτιάχνει τη μέρα.
                              Τοιχογραφία, ΙΙ (Εκδ. Κουλτούρα 1971)

Η ποίηση του "δικού μας" Ελυάρ.

Ο Γράμμος είν' λίγο τραχύς
οι άνθρωποι τον γλυκαίνουν
Τους βάρβαρους σκοτώνουμε
μικραίνουμε τη νύχτα
                       (Ο Γράμμος) [46]

Ο Ελυάρ που τον "ξανανταμώσαμε" στην ποίηση του ολοδικού μας Γιάννη Ρίτσου:

[...] σα μια σπαθιά ουρανός πάνου στο θάνατο [...] (και)

Σ’ ανταμώσαμε από πριν στο ίδιο σφίξιμο των δοντιών
στην ίδια φωτιά στην ίδια σκανδάλη στον ίδιο στόχο
στην ίδια σιδερογραμμή Παρίσι-Αθήνα ανάμεσα στα χαμομήλια και στους σκοτωμένους [...]
Όταν ανέβαινες απ’ την πρωτεύουσα της θλίψης στ’ αετοράχια της δόξας
μ’ ένα φεγγάρι σαν ξερό παξιμάδι στην τσέπη σου
με το μολύβι σου καρφωμένο στην καρδιά του χάρου [...]
                                                        (Γ.Ρ., Πωλ Ελυάρ) [47]
 
Η ποίηση. Μια ποίηση, όπως κι αυτός την όρισε στις Γειτονιές του Κόσμου, 1949-1951:

Η ποίηση πρέπει νά 'ναι
ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας
ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή
μια σημαία στα χέρια της Ελευθερίας
                                                   (Γ.Ρ.) [48]

Κι ο Αλφαβίλ –ξεστρατίσαμε πάλι από το θέμα μας– πώς μας προέκυψε;

Μα, χάρη στην εθνοσωτήριο "επανάσταση", που έβγαλε φλύκταινες στο άκουσμα Επανάσταση, κατέβασε άρον άρον τον Μπαρτ Λάνκαστερ, κι έτσι μας "χάρισε" τον πρώτο μας (απ' τους καλύτερους μέχρι και σήμερα) Γκοντάρ.

Και σχολάσαμε, βέβαιοι πια, πως –δεν μπορεί– έτσι ακριβώς κι εδώ στη χώρα μας, η ποίηση της επανάστασης θα διαλύσει γρήγορα τα χουντικά σκοτάδια.

Υ.Γ.
Αν δεν κάνω λάθος, οι Επαγγελματίες είναι το πρώτο κρούσμα της επταετούς λογοκρισίας.

Jean-Luc Godard - Alphaville - Theme d'amour by Paul Misraki 

Αποσπάσματα από την
Πρωτεύουσα του Πόνου (1926) του Πωλ Ελυάρ

*

Στο μεταξύ ο Λαμπράκης

Γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1912 στην Κερασίτσα Αρκαδίας

Δολοφονήθηκε στις 27 Μαΐου 1963 στη Θεσσαλονίκη

Έκτακτη έκδοση του περιοδικού "ΔΡΟΜΟΙ της Ειρήνης" (αρ. τεύχους 65, Μάης του 1963) αμέσως μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη [49]

Η μοναχική πορεία του προς την αιωνιότητα κι οι Δρόμοι της Ειρήνης, που μέσα απ' τις σελίδες τους, δυο χρόνια ενωρίτερα (1961), είχα και την πρώτη μου συγκλονιστική λογοτεχνική επαφή (μετά τα μικρά ηρωικά Ελληνόπουλα και τον αρχηγό τους τον συμβολικό χίτη, Χ2!!) με το Δραπέτευσα από τη Λεγεώνα των Ξένων [50] του Γιώργου Μανιάτη (γ.1939) [51] –δημοσιευόταν σε συνέχειες–, αφού ο πατέρας ήταν φανατικός αναγνώστης των Δρόμων και γνώστης των δρόμων.

Ο λεγεωνάριος Γιώργος Μανιάτης [ο.π. 51]

Η πρώτη (ιδιωτική) έκδοση του 1962

Και τώρα "πώς να οχυρώσουμε τις λεγεώνες μας;"

1963. Λίγο μετά τα τρίκυκλα, αυτός που κυβερνούσε αυτόν τον τόπο, ο συντηρητικός, που λέγαμε, του Αλέξη, φευγει ντυμένος... Τριανταφυλλίδης κι εγγαθίσταται εις Παρισίους, για να μάθει γαλλικά και να γυρίσει μεταμφιεσμένος με ωτ κουτύρ αέρα δημοκράτη, ανανεωτή κι Εθνάρχα.

Και ο Σωτήρης Πέτρουλας

Σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί
Γεννήθηκε το 1943 στη Μάνη

Δολοφονήθηκε στις 21 Ιουλίου 1965 στην Αθήνα
Σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί. Πηγή φωτό [52]

Το ψευδές επίσημο πόρισμα της ιατροδικαστικής εξέτασης που συνέταξαν αστυνομικοί με στολές γιατρών έκανε λόγο για θάνατο που προκλήθηκε από ασφυξία λόγω δακρυγόνου, εκδοχή η οποία αφήνει ανεξήγητα τα ολικά σχισίματα στο λαιμό του που διαπίστωσαν οι δικοί του όταν πήραν τον νεκρό. Παρότι η επίσημη αφήγηση των γεγονότων δεν άλλαξε ποτέ, μεταγενέστερη ιατροδικαστική εξέταση από γιατρούς της οικογένειας έδειξε πως ο Πέτρουλας στραγγαλίστηκε. Η αστυνομία επεδίωξε την ταφή του κρυφά από τους γονείς του και πριν ανατείλει ο ήλιος. Ο ιερέας αρνήθηκε να κάνει την ταφή. Η κηδεία του στη συνέχεια πήρε τη μορφή διαδήλωσης.

Φοιτητικές διαδηλώσεις για το θάνατο του Σωτήρη Πέτρουλα, 1965 (Φωτογραφικό αρχείο του Κ. Τριαρίδη). Πηγή φωτό [53]

1965. Απ' την "Αυγή"[ό.π. 43]

1965. Το Γελαστό Παιδί

Και κάτι άλλα αγέλαστα παιδιά, ύποπτοι τότε νεολαίοι της ΕΡΕ που μας τους έφερναν για κήρυγμα στην τάξη κάποιοι νεοδιόριστοι "καλοί" καθηγητές μας. Οι μεγαλύτεροι έλεγαν πως ήταν παρακρατικοί –καθηγητές και νεολαίοι– και φίλοι του γείτονά μου, του γνωστού τραμπούκου αρχιπαρακρατικού Λογγίνου Παξινόπουλου –άθλια μορφή του χιτλερικού κινήματος, ο οποίος είχε παρτίδες με την αστυνομία, ως διαθέτων σπάνια και πλούσια συλλογή όπλων– κι όλοι μαζί γερά συνδεδεμένοι με το επίσης άθλιο κράτος του εθνάρχα.

Ελευθερία, 30/01/1966. Πάλιν. Το πρώτον ήτο το '63. Πηγή φωτό [54]

  

Σεπτέμβριος 1969, Άλκιμοι σε τελετή ορκωμοσίας (επάνω) και σε παρέλαση στην Οδό Πανεπιστημίου (κάτω). Πηγή φωτό [55]

[Μικρή (μαύρη) παρένθεση εδώ: Τον Λογγίνο τον βλέπαμε τις Κυριακές τα πρωινά να συντονίζει στην Πανόρμου τις "ασκήσεις ακριβείας" και την επίδειξη του Σώματος Ελπιδοφόρων Νέων [56] της περιοχής Αμπελοκήπων (μια παρακρατική-νεοφασιστική οργάνωση, αναβίωση της μεταξικής ΕΟΝ, αρ. εγκρ. από το Πρωτοδικείο Αθηνών με τις αποφάσεις 17062/1957 και 5054/1959), ως τομεάρχης τότε, με διμοιρίτη τον λιλιπουτείου αναστήματος, αεροπλοηγό της Ολυμπιακής του κυρίου Ωνάση, Τάκη Ιωάννου (γόνος αξιωματικού, όπως κι ο Παξινόπουλος), που όταν δεν έδινε με τη σφυρίχτρα του ρυθμό στο πρασινοντυμένο άγημα των γκιούλιβερ που τον ακολουθούσε –κάθε εποχή κι οι χρυσαυγίτες της–, οδηγούσε μια ασορτί χρώματος και μεγέθους BMW.

Σήμερα συμπεριλαμβάνεται στην ένδοξη χορεία των Βαρβάκηδων, αφού εκεί που ήταν κάποτε το πατρικό του (Πανόρμου 59) τώρα υψώνεται περήφανα το "Ιωάννειο Πνευματικό Κέντρο" του 7ου Διαμερίσματος του Δήμου Αθηναίων.

Ωραίος, αλήθεια, συμβολισμός ιδεολογικού και πνευματικού αναστήματος! Κλείνει η παρένθεση]

Μπαίνουμε έτσι στην ενήλικη ζωή μας.

Εύφημη και κατάμαυρη μνεία:

Παξινόπουλος - Μιχαλολιάκος

Τον Παξινόπουλο, μετά το '60, δεν τον ξανασυνάντησα ευτυχώς στο δρόμο μου, παρά το ό,τι παλιός λάτρης του σινεμά κι αυτός, με μια θανατηφόρα αγάπη μάλιστα στις... ρώσικες, ταινίες.

Ο Λογγίνος, το 1978 έβαζε βόμβες στην Έλλη και στο Ρεξ, παρέα, βεβαίως, με τον μαθητευόμενό του... Μιχαλολιάκο.

Συμπτώσεις. Πηγή φωτό [ό.π. 57]

Εκείνη την εποχή με τη συντρόφισσά μου δεν είχαμε αφήσει ταινία σοβιετική να μην τη δούμε. Οι φίλοι έλεγαν πως θα γεννήσουμε στο σινεμά και θα χάσουμε το τέλος της ταινίας –μετά την Έλλη μπορεί και τη ζωή μας.

Έλλη, 11/3/1978: 18 τραυματίες, οι 4 σοβαρά.
(Εξι μέρες νωρίτερα, 5/3/1978, μια άλλη στα γραφεία του Αντί. Πηγή φωτό [57]

Ρεξ:Τρεις μήνες αργότερα, στις 20 Ιουνίου 1978, πάλι σε ώρα αιχμής, 9 παρά 10 το βράδυ μία ακόμα βόμβα εκρήγνυται  σε έναν από τους πιο κεντρικούς κινηματογράφους της Αθήνας, το ΡΕΞ, στην οδό Πανεπιστημίου. 15 τραυματίες, οι πέντε πολύ σοβαρά. Πηγή φωτό [ό.π. 57]

Στην Έλλη είχαμε δει ήδη Το Ουράνιο Τόξο (1944) του Ντονσκόι στις πρώτες προβολές, πριν ακόμα κι από την κριτική Ραφαηλίδη –τα σινεμά άλλαζαν κάθε Δευτέρα και κριτική διαβάζαμε τις Τρίτες. Η βόμβα πρέπει να μπήκε  –δεν παίρνω όρκο– κατά τη δεύτερη βδομάδα προβολής της ταινίας.

Στο μακελειό του Ρεξ –έπαιζε τη σοβιετική ταινία Πόλεμος σε όλα τα μέτωπα (Front Bez Flangov, 1975) [57α]– ήταν αδύνατον... να πάμε: Δυο μέρες πριν είχε γεννηθεί ο γιος μας...

...Και η αρχή ενός καινούργιου κόσμου...

Ρεξ: Ως συνήθως, θα ψάχνουν... στα άχυρα

10.3.1978: Εκρηξη βόμβας στον κινηματογράφο «Ελλη», κατά τη διάρκεια της προβολής της σοβιετικής ταινίας «Ουράνιο Τόξο». 18 θεατές τραυματίες, απ' τους οποίους οι 3 πολύ σοβαρά.

20.6.1978: Εκρηξη βόμβας στον κινηματογράφο «Ρεξ», κατά τη διάρκεια της προβολής σοβιετικής ταινίας. 15 θεατές τραυματίες.

23.7.1978: 13 αλυσιδωτές εκρήξεις βομβών σε Αθήνα-Πειραιά, στην 4η επέτειο της Μεταπολίτευσης.

31.7.1978: Σύλληψη ως βομβιστών του Νικ. Μιχαλολιάκου κι άλλων 8 νεοφασιστών, και δίωξή τους με τον «αντιτρομοκρατικό» (Ν.774/78). Στις 29.9.78 παραπέμπονται για κατοχή εκρηκτικών, όχι όμως με τον «αντιτρομοκρατικό». Καταδικάζονται ο Μιχαλολιάκος σε φυλάκιση 13 μηνών κι ο Αλ. Μαριούκλας σε 10 μηνών (15.1.79).

Βλέπε και: Η ξεχασμένη τρομοκρατία

***

Εύφημη, ειδική μνεία   (επανάληψη)
 

Κατεβάστε από εδώ: Οι Σύντροφοι (I Compagni, 1963) - Ταινία και Υπότιτλοι (αγγλικά, ισπανικά)

*

 

Κατεβάστε από εδώ: Με Κομμένη την Ανάσα (1960) - Ταινία και Υπότιτλοι (αγγλικά, ισπανικά)

*
 

Κατεβάστε από εδώ: Για τους λάτρεις του είδους, αλλά και για όλους το τελευταίο μισάωρο. Κομμάτι ανθολογίας Ταινία: The-Professionals (1966) The Professionals - Ελληνικοί Υπότιτλοι

*

Αλφαβίλ. Η Άννα Καρίνα με την Πρωτεύουσα της Θλίψης. Πηγή φωτό [58]

Κατεβάστε από εδώ τη δύναμη της ποίησης:
Alphaville (1965) - Ταινία και Υπότιτλοι (αγγλικά, ισπανικά, ελληνικά)

Fin - The End

Τέλος Γ' Μέρους: Σκοτάδι και Φως

*

Βλέπε και

Α' Μέρος: Αλεξ-ίσφαιροι

Β΄Μέρος: Τα μεροκάματα του Τρόμου

Δ' Μέρος: Κόκκινος Θερισμός

Α', Β', Γ' και Δ' Μέρος:
Ρετροσπεκτίβα (4)

*
Ένας παλιός Αμπελοκηπιώτης
Και για την αντιγραφή

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια στον Άνεμο

(Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι)

_____________________
Σημειώσεις - Πηγές φωτό
(συνέχεια αρίθμησης από το προηγούμενο)

Τα προγράμματα προέρχονται από τη συλλογή της Μποτίλιας


[34] "Οι απέναντι" 1981
[35] Δαναός
[36] Δαναός
[36α] Παναγιώτης Φαρμάκης
[36β] Μπερλουσκόνι
[37] Ζαβολιάρηδες. Το πρόσεξα τώρα, παρόλο που την ταινία την έχω δει κυρίως λόγω της Αμίκας, χάρη στην παρατήρηση άλλου παλιού Αμπελοκηπιώτη (Αμίκα στο Cinema-Hellas)
[38] Οικόπεδο Αμίκας: «Αμπελόκηποι» του Ν. Παραδείση, στην Γ' έκδοση συμπληρωμένη, 2003, από: Αμπελόκηποι
[39] Σπύρος Κουριδάκης και iospress και hungerstrike300
[40] Ζιζή Μακρή
[41] Μανώλης Νταλούκας
[42] Οπωσδήποτε από Οικοδόμο: Η ιστορική απεργία των οικοδόμων την 1η Δεκέμβρη 1960
[43] Εrodotos
[44] ΜΑΣΚΑ - Λέμμυ Κώσιον
[45] Ελυάρ - ΔΣΕ
[46] Το Λεύκωμα με τα έξι ποιήματα του Ελυάρ και τα χαρακτικά της Ζιζής Μακρή, διέσωσε από τη λήθη η πρόσφατη ανατύπωσή του στα ελληνικά, με τίτλο «Ελλάδα, ρόδο του λογικού μου», σε μετάφραση της καθηγήτριας της Ιστορίας στο Παρίσι, Ελένης Μπιμπίκου -Αντωνιάδου. Η ελληνική έκδοση του λευκώματος, σε 1.000 αριθμημένα αντίτυπα («Ελληνικά Γράμματα»), σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Διονύση Βαλάση, περιλαμβάνει τα ποιήματα και στα γαλλικά, ενώ τα γράμματα στην ελληνική γλώσσα σχεδίασε η Μάνια Βασιλάκη, ακολουθώντας τον αισθητικό τρόπο χάραξης των γαλλικών γραμμάτων. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 27/5/2001
[47] Γιάννης Ρίτσος, ΠΩΛ ΕΛΥΑΡ, «Συντροφικά τραγούδια», 3η έκδοση συμπληρωμένη, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1988, σελ. 57-58. Πρώτη δημοσ. «Ελεύθερα Γράμματα», αρ. 44, 1 Ιουν. 1946, σ. 161.
[48] Γιάννης Ρίτσος, μότο από τη συλλογή «Οι Γειτονιές Του κόσμου, 1949-1951», Τα Επικαιρικά, Κέδρος 1987.
[49] Μποτίλια Στον Άνεμο: Γρηγόρης Λαμπράκης (2)
[50] Γιώργος Μανιάτης, Δραπέτευσα από τη Λεγεώνα των Ξένων
[51] Ο Γιώργος Μανιάτης μιλάει στον Γιάννη Θεοδωράκη (από το περ. Δρόμοι της Ειρήνης)
[52] Σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί
[53] ΑΠΘ
[54] Ελευθερία, 30/01/1966φωτό xyzcontagion
[55] XYZ Contagion: Λογγίνος Παξινόπουλος - Ελπιδοφόροι (και λοιπές φερέλπιδες δυνάμεις)
[56] Σώμα Ελπιδοφόρων Νέων
[57] theodosiou
Περισσότερα για Παξινόπουλο και Ρεξ-Έλλη:
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2/10/2012): 49 χρόνια πρίν...2.Χ.1963
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 10/4/2014: Οι βομβιστές της Μεταπολίτευσης
Ιός: Οι γιάφκες του καραμανλή: Η ξεχασμένη τρομοκρατία
[57α] Front bez flangov (1975), Χρονολογίες προβολών και άλλοι τίτλοι της ταινίας (imdb), περισσότερα: imfdb
[58] cubicmuse

Γενικές πληροφορίες για τα σινεμά στο Ε' και τελευταίο μέρος του σινε-οδοιπορικού
*
Λοιπές πηγές:
Νικόλαος Παραδείσης: «Αμπελόκηποι», Εταιρεία Αρχειακών Μελετών & Εκδόσεων «Μικρός Ρωμιός», Αθήνα 1997, Α' έκδοση
Μερικές... τινές πληροφορίες από Δημήτρης Φύσσας: ΤΑ ΣΙΝΕΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Πηγές φωτό σινεμά, κυρίως από το μοναδικό Cinema-Hellas
*
Ζωρζ Σαντούλ: Η Ιστο­ρία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου (Δωδώνη, 1980).
Βασίλης Ραφαηλίδης: Λεξικό Ταινιών, τ. Α' και Β’ (Αιγόκερως, 2003)
Στάθης Βαλούκος, Ιστορία του Κινηματογράφου
Μπάμπης Ακτσόγλου: 1919-1986, Μια συλλογή ταινιών (Εταιρεία STUDIO, 1989)

Αφιερώματα του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ και του 902
wikipedia, IMDb

Το ΣΙΝΕΜΑ της Μποτίλιας Το ΣΙΝΕΜΑ της Μποτίλιας